Aktualności
Wszystkie wydarzenia
Pomnik Wacława z Szamotuł odrestaurowany
19.09.2013
Jako mieszkańcy Szamotuł, ale też i przybysze przechodzący ulica Dworcową z pewną obojętnością i niewiedzą spoglądamy na pomnik Wacława, który w swej historii i wartości zawiera dałą prawdę życia i dorobku niezwykłego Szamotulanina, dumy i chluby polskiej sztuki.
Warto więc pokrótce poznać życie i twórczość Wacława z Szamotuł by inaczej spoglądać na miejsce trwałej pamięci tej niezwykłej postaci.
Wacław z Szamotuł żył w latach 1520 - 1572. Najpierw pobral nauki w miejscowej szkole parafialnej, a później w poznańskiej Akademii Lubrańskiego. Z Poznania przeniósł się na Uniwersytet Jagielloński, gdzie studiował języki klasyczne i otrzymal dyplom doktora filozofii. Stał się prawdziwym człowiekiem renesansu o wszechstronnych zainteresowaniach i możliwościach. Był również biegły w muzyce, matematyce oraz prawie. Znał tajniki filozofii i sztuki poetyckiej. Był kompozytorem, muzykiem i poetą. Jego utwory ukazywały się w języku polskim i po łacinie. Wiersze wydawały drukarnie w Krakowie, szczególnie około lat 1540. W tym czasie pełnił funkcję sekretarza u hetman Chodkiewicza. 6 maja 1547 roku król Zygmunt August powołuje Wacława do I Kapeli Rorantystów na Wawelu, gdzie pełni rolę kompozytora utworów chóralnych. Wkrótce otrzymuje tytuł nadwornego kompozytora króla i zostaje przełożonym nad Kapelą Dworską. W 1555 r. działa w kapeli Radziwilla Czarnego na dworze litewskim i tam umiera. W 1553 r. w krakowskiej drukarni ukazała się pierwsza kompozycja p.t." Lamentacje Jeremiasza Proroka". Później powstało szereg utworów na 4 glosy, 8 głosów, Msza 5-głosowa, różne psalmy, pieśni pogrzebowe. Niestety z tego okresu wiele utworów zaginęło.
Na czele zachowanych dzieł stoi niewątpliwie na szeroką skalę zakrojony 4 głosowy motet, mniejszy motet, z 1564 r. zachował się utwór wielkanocny p.t. "Jam jest pasterz dobry". Te utwory wydano w drukarni w Norymberdze. Oba utwory - motety reprezentują najwyższy poziom europejski. U Księcia Radziwiłła kontynuował twórczość pieśniową dla obrządku Kościoła Reformowanego. Teksty kompozytor czerpał z twórczości wybitnych poetów jak Mikołaj Rej, Andrzej Trzecieski. Pieśni Wacława stanowią szczytowe osiągnięcie liryki staropolskiej. Najpiękniejsze z nich to : "Kryste dniu naszej światłości", " Ach mój niebieski Panie". W Krakowei wydano utwory:" Pochwalmy wszyscy społem", "Błogosławiony człowiek", "Nakłoń Panie". Niezwykle rzewna jest pieśń - modlitwa, typowo podwieczorna kiedy dzieci idą spać p.t. "Już się zmierzcha". Utwór ten został wykorzystany w operze p.t. "Jakub lutnista" Henryka Opieńskiego.
W 1946 roku na terenie Anglii odnaleziono nieznana dotąd kompozycję p.t. "Alleluja, chwalcie Pana". W kwietniu 1946 r. w pierwsze święto Wielkanocy świat usłyszał po raz pierwszy na wszystkich falach radiostacji londyńskiej tę nową pieśń w wykonaniu polskiego chóru.
Ówcześni przedstawiciele świata muzyki i twórczości poetyckiej stwierdzili, że Wacław z Szamotuł był kompozytorem wysokiej rangi, a Trzecieski nazywa go księciem i światłem muzyków, najlepszym wieszczem, którego śmierć opłakiwała cała Polska, a S. Staropolski twierdzi, że Polska podobnego kompozytora dotychczas nie miała.. Mając tę wiedzę i uzasadnienie olbrzymiego wkładu Wacława w muzykę polską może nasze spojrzenie na pomnik będzie bardziej przychylne i zrozumiałe.
Taka przychylność na potrzebę odnowienia pomnika po kilkuletnim uzasadnieniu i przekonaniu przyjęła Rada Miasta i Gminy Szamotuły i burmistrz i dzisiaj spoglądając na pomnik dostrzegamy inaczej jego wartość i wygląd.
Trzeba podkreślić w tym miejscu decyzję ówczesnych władz miasta entuzjazm mieszkańców, którzy w 1947 roku przyczynili się do powstania pomnika. Wiązało się to z 375 rocznicą śmierci kompozytora jak i 400-setną rocznicą powołania na go na nadwornego kompozytora Kapeli Królewskiej na Wawelu. Akt deklaracji podpisany został w dniu "6 po święcie Piotra i Pawła" w 1947 roku.
Datki na pomnik złożyli mieszkańcy oraz chóry świeckie i kościelne. Nad całością prac czuwało ówczesne Towarzystwo miłośników Sztuki i Pięknej Książki", któremu przewodniczył Józef Preuss. Zarząd Towarzystwa stanowili Henryk Przybylski, Danuta Wyrybkowska-Białasikowa, Tadeusz Pogański, Ludwik Gomolec.
Pomnik postawił ówczesny kamieniarz Marian Kołakowski wg projektu profesorów: Bazylego Wojtowicza i Czesława Woźniaka artystów rzeźbiarzy.
Myślę, że postać Wacława z Szamotuł z nazwy jest znana w wielu zakątkach Polski, a my Szamotulanie powinniśmy też rozsławiać imię i twórczość naszego wielkiego rodaka, tworząc coś co znalazłoby miejsce w corocznych obchodach pamięci jego twórczości.
Tadeusz Słomiński
Radny Miasta i Gminy
Szamotuły
Wacław z Szamotuł żył w latach 1520 - 1572. Najpierw pobral nauki w miejscowej szkole parafialnej, a później w poznańskiej Akademii Lubrańskiego. Z Poznania przeniósł się na Uniwersytet Jagielloński, gdzie studiował języki klasyczne i otrzymal dyplom doktora filozofii. Stał się prawdziwym człowiekiem renesansu o wszechstronnych zainteresowaniach i możliwościach. Był również biegły w muzyce, matematyce oraz prawie. Znał tajniki filozofii i sztuki poetyckiej. Był kompozytorem, muzykiem i poetą. Jego utwory ukazywały się w języku polskim i po łacinie. Wiersze wydawały drukarnie w Krakowie, szczególnie około lat 1540. W tym czasie pełnił funkcję sekretarza u hetman Chodkiewicza. 6 maja 1547 roku król Zygmunt August powołuje Wacława do I Kapeli Rorantystów na Wawelu, gdzie pełni rolę kompozytora utworów chóralnych. Wkrótce otrzymuje tytuł nadwornego kompozytora króla i zostaje przełożonym nad Kapelą Dworską. W 1555 r. działa w kapeli Radziwilla Czarnego na dworze litewskim i tam umiera. W 1553 r. w krakowskiej drukarni ukazała się pierwsza kompozycja p.t." Lamentacje Jeremiasza Proroka". Później powstało szereg utworów na 4 glosy, 8 głosów, Msza 5-głosowa, różne psalmy, pieśni pogrzebowe. Niestety z tego okresu wiele utworów zaginęło.
Na czele zachowanych dzieł stoi niewątpliwie na szeroką skalę zakrojony 4 głosowy motet, mniejszy motet, z 1564 r. zachował się utwór wielkanocny p.t. "Jam jest pasterz dobry". Te utwory wydano w drukarni w Norymberdze. Oba utwory - motety reprezentują najwyższy poziom europejski. U Księcia Radziwiłła kontynuował twórczość pieśniową dla obrządku Kościoła Reformowanego. Teksty kompozytor czerpał z twórczości wybitnych poetów jak Mikołaj Rej, Andrzej Trzecieski. Pieśni Wacława stanowią szczytowe osiągnięcie liryki staropolskiej. Najpiękniejsze z nich to : "Kryste dniu naszej światłości", " Ach mój niebieski Panie". W Krakowei wydano utwory:" Pochwalmy wszyscy społem", "Błogosławiony człowiek", "Nakłoń Panie". Niezwykle rzewna jest pieśń - modlitwa, typowo podwieczorna kiedy dzieci idą spać p.t. "Już się zmierzcha". Utwór ten został wykorzystany w operze p.t. "Jakub lutnista" Henryka Opieńskiego.
W 1946 roku na terenie Anglii odnaleziono nieznana dotąd kompozycję p.t. "Alleluja, chwalcie Pana". W kwietniu 1946 r. w pierwsze święto Wielkanocy świat usłyszał po raz pierwszy na wszystkich falach radiostacji londyńskiej tę nową pieśń w wykonaniu polskiego chóru.
Ówcześni przedstawiciele świata muzyki i twórczości poetyckiej stwierdzili, że Wacław z Szamotuł był kompozytorem wysokiej rangi, a Trzecieski nazywa go księciem i światłem muzyków, najlepszym wieszczem, którego śmierć opłakiwała cała Polska, a S. Staropolski twierdzi, że Polska podobnego kompozytora dotychczas nie miała.. Mając tę wiedzę i uzasadnienie olbrzymiego wkładu Wacława w muzykę polską może nasze spojrzenie na pomnik będzie bardziej przychylne i zrozumiałe.
Taka przychylność na potrzebę odnowienia pomnika po kilkuletnim uzasadnieniu i przekonaniu przyjęła Rada Miasta i Gminy Szamotuły i burmistrz i dzisiaj spoglądając na pomnik dostrzegamy inaczej jego wartość i wygląd.
Trzeba podkreślić w tym miejscu decyzję ówczesnych władz miasta entuzjazm mieszkańców, którzy w 1947 roku przyczynili się do powstania pomnika. Wiązało się to z 375 rocznicą śmierci kompozytora jak i 400-setną rocznicą powołania na go na nadwornego kompozytora Kapeli Królewskiej na Wawelu. Akt deklaracji podpisany został w dniu "6 po święcie Piotra i Pawła" w 1947 roku.
Datki na pomnik złożyli mieszkańcy oraz chóry świeckie i kościelne. Nad całością prac czuwało ówczesne Towarzystwo miłośników Sztuki i Pięknej Książki", któremu przewodniczył Józef Preuss. Zarząd Towarzystwa stanowili Henryk Przybylski, Danuta Wyrybkowska-Białasikowa, Tadeusz Pogański, Ludwik Gomolec.
Pomnik postawił ówczesny kamieniarz Marian Kołakowski wg projektu profesorów: Bazylego Wojtowicza i Czesława Woźniaka artystów rzeźbiarzy.
Myślę, że postać Wacława z Szamotuł z nazwy jest znana w wielu zakątkach Polski, a my Szamotulanie powinniśmy też rozsławiać imię i twórczość naszego wielkiego rodaka, tworząc coś co znalazłoby miejsce w corocznych obchodach pamięci jego twórczości.
Tadeusz Słomiński
Radny Miasta i Gminy
Szamotuły
